Ханиад томууд дарлуулахуй

Хүнтэй ажил ярьж байхад нус ус шиг урсаад "цэцэрлэгийн хүүхэд шиг болчих" гэж өөрийгөө шоолсон шиг, цаасан алчуур цаг зайгүй хэрэглээд их л завгүй өнжив. Удаах өдөр уй гашууд автсан хүн шиг нулимс дуслуулаад, "энэ ханиад биш харшил" гэж тайлбар тавьсан шиг өдрийг барав. Хоолой ирвэгнээд нэг л биш ээ. Баахан халуун цай уусан шиг дараах өдрийг үдэв. Үе үе найтаалгаад, толгой өвдөж эхэлсэн ч ажлын цаг дуустал гүрийв. Орой гэртээ иртэл даараад ч байх шиг ааш арзайгаад байхаар халуунаа үзтэл бага зэрэг бүлээрч байна.

Ханиадын ийм тийм вирус энд тэнтгүй зугаалж байна гээд зурагтаар сануулаад байсан. Түүнийг нь хүртчихэж! "Чөтгөр ав"! гэж нэг хараачихаад онц тоосонгүй. Чөтгөр гуайг ханиадаа аваад тонил доо хэмээн зөгийн балтай сүү, нимбэгтэй чихэртэй цай, сармистай хар шөл сэлтээр баахан дайлж аргадав. Өглөө бостол, ханиад чөтгөр хоёр ханилаад одсон бололтой бие сэтгэл арай гайгүй ч болчихсон шиг санагдаад, саалиа хаяад үхэж чаддаггүй авгай шиг ажилдаа явлаа. Автобусанд зүүрмэглэж явтал чөтгөрийн зулзага хамар дотор гэнт дэвхцэж яах ийхийн зуургүй найтааж орхив. Хүзүүний ороолтоор амаа таглаад дотогшоо өөрийнхөө хэнхдэг руу л вирусдэх шиг болсон. Юмыг яаж мэдэхэв хажуу тийш томууны ганц нэг сэргэлэн дусал үсэрхийлсэн байхыг үгүйсгэх аргагүй. Нийтийн тээврийн хэрэгсэлд ам хамраа ч хаахгүй чөлөөтэй вирусдэдэг хүмүүс бас байх. Тэдний нэгнээс л би ...

Хамар шуухниатай, хоолой ирвэгнээстэй, хааяа нэг найтаалгасан шиг хэд хоног ажилдаа яваад, нэг л өдөр хэвлийн булчин хөндүүр болтол зогсоо чөлөөгүй ханиаж эхлэхдээ л томуу гуайг өвчин хэмээн тоож гэртээ хэвтэв. Гэртээ өөрөө өөрийгөө анагаадаг хүн болоод паралэн, колдрекс ууж үзэв. Хоёр гурав хоногт илааршихгүйд адгаж байнаа. Өвдлөө гээд эмчид очихоор, эм тариа барагтай бол бичихгүй антибиотек бол бүр ч өгөхгүй баахан шинжилгээ хийгээд эхэлдэг зантайг мэдэх болохоор, хурдхан эдгэрчих санаатай аптек ажиллуулдаг монгол эмэгтэйд утасдан антибиотек захиж авчруулав. Мэдээж, мафидэж олсон антибиотек бие улам л сулруулснаас агшин зуур анагаагаагүй. Эрүүл мэндийн даатгалтай байж эмчид очихгүй миний хийж байгаа алхам, эм зүйч мэргэжилтэй түүний хийж байгаа бизнес гэж таарсан дугуйнууд аа.

"С" амин дэм өндөр тунгаар уухад томуу төст өвчинд сайн гээд баахан бэрсүүт жүрж, амтат жүрж, нимбэг уугаад идээд байсан чинь, зарим антибиотектой энэ төрлийн амин дэм харш байдаг юм байна. Биеийн ерөнхий эсэргүүцэл сайжруулахад "В" амин дэмийн цогцыг хэрэглэх сайн гээд байдаг санаанд орж, В комплекс гэсэн амин дэмээс өдөрт ганц хоёрыг ширхэг залгиж байв. Гэтэл В амин дэм өвчтөнг өөд татахын зэрэгцээ ханиад томууны вирусыг бас тэтгээд сэргээгээд явчихдаг ихээ ардчилсан эд гэнэ. Тэгэхээр аливаа эм, амин дэм ууж эхлэхээсээ өмнө зааврыг нь үг үсэг алгасалгүй уншиж баймаар юм билээ.

Хэрвээ хүмүүс агаар дуслын замаар халдварладаг ханиадыг тоож ханддагсан бол хамт ажилладаг улсдаа халдаахгүй гээд ухамсартайгаар гэртээ бүгдэг, ядаж хажуудах хань ижилдээ, хүүхэд багачуудад, хөгшид өтгөст ханиадаа халдаахгүй гэж өөрийгөө тэрүүхэндээ цэнэдэг сэн бол халдвар арай л тархац багатай байх сан.

ДОХ, хорт хавдар гэх өвчний онош хорвоогийн тоосыг хөдөлгөх хоног чинь тоотой гэх ялын тогтоол мэт дуулддаг байлаа. Ийм оноштой хүмүүс хэдхэн хоног биш хэдэн сар, жил, хэдэн жилээр амьд явж байгаа жишээ олширсоор байгаа тул өнгөрсөн цагт "байлаа" гэж хэлэх байна. Хүмүүс үл тоомсорлон нянг нь тарааж явдаг ханиад томуу л хорвоогийн хамгийн аюултай өвчин болсон мэт.

Цаг агаар

Цаг агаарын урьдчилан сэргийлэх мэдээ гээд сэтгэл сэртхийлгэл сүрхий хөгжим ар фонд явдаг онцгой мэдээ л биш бол хүмүүс цаг агаарын мэдээнээс хамаараад өдөр тутмын хийдэг ажил төрлөөсөө хойш сууж, зуршил дуршилаасаа татгалзана гэж байхгүй шиг улс төр гээчийг цаг агаарын өөрчлөлт шиг байж л байдаг балай нэг юм гэсэн шиг тоомжиргүйхэн аваад өөр өөрийн хийх юмаа хөөгөөд явах нь өөрт өлзийтэй, улмаар өрөөл бусдад алсдаа улс нийгэм дэвжихэд дэмтэй шиг. Улс төртэй төргүй хавтгайрч буй эх дэлхийд хамаг юм жам ёсоороо хувьсаж, хүмүүс амьдрал ахуйгаа хөөгөөд дурлах нь дурлаж, урлах нь урлаж, уйлах нь уйлж, уйхаалсаар урагшлах нь ахих мэтээр хорвоогийн олон өнгө алагласаар цаг хугацаа улирдаг.

Ажиглаад байхад, бүтээлч хүчтэй хувь хүн ямар цаг үед (улс төрийн ямар дарамтанд) амьдарч байснаас үл хамаарч үеийн үед дуурсагдах мөнхийн бүтээлээ туурвисан байдаг. Хатсан хөрстэй усгүй цөлд харж ханамгүй гоёмсог цэцэг ургахгүй шиг, энгийн хүмүүсийн эгэл амьдралаар тэжээгддэггүйсэн бол суутны гайхам бүтээл төрөхгүйсэн. Хүн болгон адилгүй, хүлэг болгон жороогүй гэдэгчлэн заавал суутан болох гэлгүй бидэн хир тааруу дөнгөх юмаа л хиймээр шиг.

Сайн хааны ивээл дор ард олон амар сайхан жаргажээ хэмээн өлзийтэй сайхнаар төгсдөг үлгэр амьдрулах эр зоригтой, эрч хүчтэй, эрдэм боловсролтой аавын хүү ээжийн охид тэр улс төрөөр нь тоглог. Улс төрчийн аньсга хөдөлгөх, амьсгаа авах, алхаж гишгэх, сууж босох, сэтгэх сэртэлзэх бүгд олны нүдэн дээр болохоор амар биш ажил. Амжилттай тоглоом гаргаж чадвал сайн л байна. Чадаагүй алдлаа гэхэд амьдралд маань хал бал багатай байхыг нь бид өөрсдөө хийе. Цаг наргүй уйгагүй хөдөлмөрлөдөг ажилчин зөгийдгүй бол хатан зөгийнөөс бал гарахгүй ээ.

Сакура ба Царс

Оросын дипломатч Всеволод Овчинниковын арлын тэргүүлэгч хоёр гүрэн Япон, Английн тухай харьцуулан бичсэн "Сакура и Дуб" ном анх 1983 онд хэвлэгдэн олны хүртээл болж, 1985 онд уран сайхны нийтлэл ангилалд төрийн шагнал хүртсэн юм. Тэр үед уг номыг нэг амьсгаагаар уншиж байлаа. Хориод жилийн дараа шарласан хуудастай номоос нэг юм харахаар эргүүлтэл бас л сонирхолтой байсан тул эхнээс дуустал дахин уншчихав. Ахин уншихад анх уншиж буй мэт амттай байсан энэ сайхан номын талаарх бодлоо блогчидтойгоо хуваалцая.

Япончуудын тухай өгүүлэх "Ветка Сакуры" буюу "Сакурын мөчир" хэмээх номын эхний хагас тухайн үндэстний зан заншил, нийгмийн бүтэц, хүн зоны ааш араншангийн онцлог, соёлын тухай ихэд гярхай хошин өгүүлсэн тул илүү сонин байв.
Англичуудын тухай бичсэн "Корни Дуба" буюу "Царсын үндэс" гэж нэрлэгдсэн сүүлийн хагаст англичудын онцлог араншинг ангит нийгмийн уршиг гэх мэт коммунист дүгнэлт цөөнгүй хавчуулсан нь сонирхолтой баримтуудыг бүдгэрүүлэх мэт сэтгэгдэл төрж байсан ч бас л сонин байлаа.

Япончуудын гоо сайхны үнэлэмж саби, ваби, сибуй, югэн гэх дөрвөн тулгуур ойлголтоос бүрддэг гэнэ. "Сабу"-эртний сайхныг тодорхойлох зэвэрсэн гэх утгатай үг. "Ваби" нь энгийн байгаагаараа байхын гоо сайхныг илэрхийлсэн, хэт содон марзан чимиг сэлтийг үгүйсгэсэн үзэл . "Сибуй" - төгс төгөлдөр бус унаган төрхөөрөө байгаа бүхэн юм юмнаас илүү гоо сайхан, цаг хугацаа улирах тутам юмсын угшил нь улам тодорч сайхныг нь ил гаргана гэх үзэл. "Югэн"-гүйцэт эс өгүүлэх, ёгт далд утга бүхий үг хэлцээр санаа бодлоо илэрхийлэх урлаг.

Английн боловсролын систем, тэдний хүүхэддээ хандах хандлага их сонин санагдлаа. Хүүхэддээ их хатуу ханддаг эцэг эхийн хайраа сэтгэлийн гүндээ нууж, сэтгэлийн хөдөлгөөнөө ил гаргадаггүй биеэ барьдаг атлаа нохойтойгоо бол чөлөөтэй нялуурч сайн муугаа ний нуугүй гаргадаг сонин улс гэнэ. Хүүхдийг ямар сургуульд сургаснаар ирээдүйд тэдний нийгэмд эзлэх байр суурь тодорхойлогддог юм байна. Хүүхдээ бүр хар багаас нь гэрээс нь гаргаад нийтийн байртай, нэр хүндтэй, өндөр өртөг хувийн дунд сургуульд оруулж чадвал, Кембридж, Оксфорд университетын аль нэг нэртэй колледжид элсэх магадлал өндөр. Тэгээд тэр дээд сургуулиа төгсөж чадвал тухайн сургуулийн галстук эзэмшигч болох бөгөөд цаашид насан туршид нь ажил бүтэмжтэй болох эсэх, карьер хийн өсөн дэвжихэд нь галстук нэгтэн бүр өөрийн хүн гэж хүлээж авах тул томоос том "арын хаалгатай" болдог шиг. Эдгээр сургуульд нарийн мэргэжил гэхээсээ улс орон том компани удирдах арга барил, гол нь удирдагч төлөвшүүлдэг гэнэ. Англи маягийн удирдах ажилтан болохын тулд хүүхдийг юуны өмнө өл даах, хүйтэн халуунд тэвчээртэй гээд сэтгэлийн хаттай болгодог байна. Сургууль хичнээн үнэтэй нэртэй байна, тэнд хүүхэд төчнөөн өлсөж даарч ахлах ангийнхандаа дэглүүлсээр хатууждаг улмаар бэрхшээлийг инээмсэглэж байгаад давах чадвартай, үгээ цэнэсэн даруухан нөхөр болох ёстой бололтой. Англи хүмүүс ажлын бус цагаар ажил мэргэжлийн талаараа огт ярьдаггүй, ер нь ямар нэг юманд мэргэшсэн мундаг, алдар цуутай хүн гэдгээ гэдгээ зарлаад байдаггүй, хүний дотоод амьдрал руу өнгийдөггүй, өөрийнхийгөө ч нийтэд цацаад байдаггүй. Ойр зуурын гэрийн гадаах цэцэрлэгтээ ямар мод цэцэг тарьсан, үргэлж үүлтэй бүүдгэр цаг агаарынхаа тухай, чөлөөт цагаа хэрхэн юү сонирхон өнгөрөөдөг зэргээ хөөрдөг улс юм байх.

Гадаад хэл сурахад дүрэм тэгээд үгийн нөөц гэж нэг аймаар даваа байдаг . Үг болгон ямар нэг утга илэрхийлдэг. Тэр нь цаанаа тухайн үндэстний зан заншил, түүхтэй нь ямар нэг сэжмээр холбогдсон байдаг. Тэр бүхнийг мэдэхгүй гадны хүн гадаад үг хэлц бүрийг төрлөх хэлнээ буулгаж өөрийн соёлтой холбон ойлгодог болохоор харь хэл наалдац муутай байдаг шиг. Хэл яриа тухайн үндэстний сэтгэлгээний толь, соёлын илрэл билээ. Энэ нь ялангуяа хошигнол дээр их тод илэрдэг. Монгол хэлний зүйр цэцэн үгс шигтгээлсэн сайхан хэллэгтэй, манай ардын егөө, хошигнол ихтэй зөвхөн монгол хүн л амтархан уншдаг ном зохиолыг орчуулахад чухам тэр тансаг амт нь гадаад хэлэнд хир буухыг мэдэхгүй.

Уншаад үзээрэй. Сонин ном билээ.