Thursday 10 July 2008

Даншиг наадам

Монголын шашны тэргүүнээр анхдугаар богд Жавзандамба хутагтыг өргөмжлөхөд халхын долоон хошуу нийлж ёсолсон Бат-Оршил өргөх ёс нь "долоон хошуу даншиг наадам" хэмээн алдаршжээ. Манж Чин улсын ноёрхлоос ангижирч тусгаар улс болоход наймдугаар Богд Жавзандамба хутагтыг хаан ширээнээ өргөмжилснөөс хойш Бат-Оршил өргөх ёслол төрийн баярын нэг нь болжээ. Тэгээд уул баяр ёслолыг хуулиар журамлан Нийслэл хүрээнд баярын ёслол гүйцэтгээд дэлгэр наадмыг Хүй мандлын газар очиж нааддаг болжээ. Энэхүү баяр бол монголын эртний уламжлалт зуны нуурын хуримын орыг эзэлсэн урин цагийн нэг их цэнгээн аж.
Бат-Оршил өргөх ёслолд: таван өнгийн хадгаар оёсон их мөнгөн мандал, алт буюу алтадсан суварга, алтан үсгээр бичсэн насны судар Цэнд, алтадсан Аюуш бурхан, найман сайн бэлгэт эд, долоон эрдэнэ, дээжний мөнгөн цөгц, алт мөнгөн ембүү, олбог түшлэг, дээл, магнаг торго, зоог тахил зэрэг зүйлийг улсын санд хандивлан өргөх ёстой байжээ. Сангийн нярав тахилч лам нар өглөгийг бүртгэж авдаг байжээ. Бат-Оршлын юмыг өргөж төгсмөгц, хишиг хүртээх ба хишгийн цай идээ шагнах ёслолын цайллага болдог байжээ.
Бат-Оршил өргөх ёслолын наадам буюу даншиг наадам Монголын уламжлалт эрийн гурван наадам болно. Бөх барилдуулж, морь уралдуулж, сур бөмбөг намнах тэмцээн хийдэг байв. Богдод хүндэтгэл үзүүлэн Бат-Оршил өргөж байгаа тул Жавзандамба хутагтын бөхийг халхын дөрвөн ханы бөхийн дараа гарган барилдуулдаг болжээ. Зүүн талаас Түшээт хан, Сэцэн хан хоёр аймгийн бөхийг баруун талаас Сайн ноён хан, Засагт хан аймгийн бөхийг хувааж гаргаад араас нь хутагтын бөхийг хоёр хувааж гаргадаг байжээ.


Угсаатан зүйч Х.Нямбуу гуайн "Олноо өргөгдсөн Богд хаант Монгол улсын төрийн ёс, ёслол" номноос авав.

15 comments:

Anonymous said...

Ene jiliin naadam saihan bolj bainaa. Yostoi nuguu delhii delegnene gej ene baihaa. Haashaa ch harsan now nogoon.

бж said...

Naadmiin umnuh udur saihan bichleg oruuljee.
Saihan naadaarai.

Anonymous said...

Өргөл өгөөд хишиг авна гэдэг нь авилгал өгөөд бялуу хуваахтай адил юм хэ хэ.

eebee said...

Saihan naadaarai Gangaa egchee

peakfinder said...

Saihan bayarlaarai.

Ш. Баатар said...

Ta saihan naadamdaarai. Bi naadmyn tuhai negen besreg dursamj blog deeree tavilaa, zavaaraa harna biz ee. Nutgaas ert garsan bolohoor naadam maani setgeld tun balchiraaraa uldjee.

Anonymous said...

Saihan naadaarai Ganga egchee..

itgelthair

jagdag said...

Сайхан наадаарай!

tumee 33 said...

Ta bas saihan naadaarai^^Ohiduudtaigaa hamjaad saihan huushuur hiij naadna aa^^

Оогий said...

Saixan naadaarai

ZAYA said...

Сайхан наадав уу? Ганга эгчээ,
Нутагт сайхан наадам боллоо.
Хаашаа ч харсан хавтгайгаараа нов ногоон, сайхан зун болж байнаа.

Anonymous said...

Сайн байна у? Ганга эгчээ

Ажил ихтэй завгүй байгаа юм уу? шинэ бичлэг огт оруулахгүй юм, хүлээгээд л байгаа шүү.

Arsun said...

Sain baina uu?
Ayalaad baigaa yum uu?

Ш. Баатар said...

Saihan niitlel baina shuu. Soninoos Dashing ni Tovdoor Tenshug gesen ug bogood Urt nasny orgol gesen utgatai, harin mongol helend Bat-Orshil Orgoh gej tun utga togoldor orchuuljee.

Anonymous said...

yeezy boost
a bathing ape
kd 15
hermes belt
nike sb
chrome hearts
yeezy 700
yeezy boost 350 v2
kyrie 9
golden goose