Оюутан ээж

Улаанбаатар Москвагийн суудалд арван долоо найм эргэм насны нэг хүүхдээрээ шахуу залуу, хорь дөнгөж шүргэж байгаа бүсгүй, гучин тав орчим насны эр нэг өрөөнд таарч. Бүсгүй том алаг нүдээр вагоны цонхоор жирэлзэн өнгөрөх зүйлийг хайнгадуу харж дуугүй явна. Аян замын уртад дуугаа хурааж, асуусан юманд тийм, үгүйгээс өөр хариугүй энэ хүүхнийг өрөөний хоёр нь их зантайд тооцож асууж шалгаахаа болив. Ам үдээстэй энэ бүсгүй заримдаа ганц ч үг хэлэхгүй өрөөнөөс гүйхээрээ яаравчлан гарч улам гунигтай царайтай орж ирнэ. Хоёр хоног аялав. Гуравдахь өдрөөс бүсгүйн гарч гүйх цөөрсөн ч царай нь улам барайгаад ирэв. Сэрвээгээрээ бага зэрэг бөгтөр ч болсон шиг нэг тийм бэвийсэн амьтан болж хоцорлоо. Сүүлдээ халуурч эхлэв бололтой хүнгүй орны хучлагыг давхар хучаад байгаа хирнээ дагжаад, чичрээд байх шиг. Халуун цай уувал зүгээр гээд хүү цай авчирч өгөхөд, хоёр балгаад л орхичихов.
Цэргийн академийн сонсогч эр тэсэхээ болиод галт тэрэгний үйлчлэгч авгайд очиж "Манай өрөөний охин халуураад байх шиг. Юу ч ярихгүй ичимхий ихэрхэг нь мэдэгдэхгүй хэцүү битүү хүүхэд юм. Хүний нутагт дүүгээс маань ялгаагүй балчир амьтан. Та нэг учрыг нь олж туслаач" гэж гуйв. Яагаад байгаа юм бол, би эмч биш юугаа мэдэх вэ гэсээр авгай тэдний өрөөнд очоод, хоёр эрийг гаргаад, "миний дүү яагаав?" гэв. Бүсгүй "суганы булчирхай цочиод, даараад, бие арзайгаад байна" гэв. "Хөхүүл хүүхэдтэй эхийн сүү зангирахад л ингэдэг дээ, хүүхэдтэй гэмээргүй жаахан охин харагдах юм" гэж бодсон авгай "Чи арай хөхүүл сүүгээ ширгээж ядаж байгаа хүүхэд биш биз!" гэсэнд, бүсгүй "ээж намайг сайн саагаад байгаарай" гэсэн, өрөөнд танихгүй эрэгтэй хүмүүсийн өөдөөс хөхөө гаргаад саагаад байж чадахгүй, ариун цэврийн өрөөнд саагаад, тэгээд ч гар цуцаад сааж дийлэхээ больсон. Сүүлдээ хөх хатуураад саагдахаа больчихлоо. Би сүү орчихно гэж айгаад шингэн юм бараг уухгүй байсан ш дээ" гэж ярихдаа нүдээр нь нулимс дүүрээд ирлээ. Хирэндээ биеэ барихыг хичээн нулимсаа залгин "Хоёр хүүхэд хөхөөд байхад саахгүй бол болдоггүй сүү ихтэй л дээ, хүүгээсээ гадна орцныхоо доод айлын хүүг бас хөхүүлдэг байсан" гэв. "Өрөөний хоёроо хөөж гаргаад сааж байхгүй, анхны хүүхэд биз, залуу байхад ичимхий нэрэлхүү ийм л байдаг даа хөөрхий" гэж авгай олон юм угсруулж урсгаад. За эгч нь гараа угааж ирээд жаал нухаж, наад зангирааг чинь гаргаж өгье. Сайхан санаатай проводник авгай чулуу шиг хатуу болсон залуу эхийн хөхөнд массаж хийж эхлэхэд гол тасрам, дуу алдам өвдөж байснаа сүүлдээ гайгүй болсоор аажимдаа илааршив. Хоёр гурван хүүхэд элбэг тэжээхээр элбэг дэлбэг сүү татарч буй нь энэ.
Ээж нь сүүгээ ширгээж ядан шаналж байхад бяцхан хүү эхийгээ эрж, хөхөө үгүйлэн эмээгийн хоосон хөхийг үлгэж үзээд сүү гарахгүйд ээртэл уйлна. Өрхийн залуухан эмч хүүхэн хүүгийн биеийг үзэхээр орж ирэхэд хүү эмчийг дагуулж хараад, сарвалзаж тэмүүлээд эмээгээ уйлуулж орхино. Хүүхдийн сүүний газрын нормтой жаахан сүүг авахаар өвөө ажлын цагаасаа хумслан шогшоно. Зэгээ харах гэж ээлжийн амралт, цалингүй сарын чөлөө аваад байгаа харьцангүй залуувтар эмээ зээгээ угжинд оруулах гэж аргаа барна. Халуун хүйтнийг яг тааруулах гэж хичээж бэлдсэн сүүг угжинд хийгээд зээдээ амлуулахад, хүү голоод хэлээрээ түлхээд гаргачихна. Охин нь буцалсан ус халбагадаж уулгадаг санагдан, сүүг халбагадан өгсөөр амтанд нь арай гэж оруулав. Өвөөгийн зөөдөг сүү тараг, улмаар бантанд орж, хүү өдөр хоногоор торнисоор, оюутны зуны амралтаар ээжийгээ ирэхэд яслийн мөлхөө ангид "явдаг" том эр болсон байв. Шалгалтаа урьчилан өгөөд, оюутны даржин тэтгэлгээ хэмнэн хүүдээ баахан тоглоомтой ирдэг он жилүүд харавсан сум шиг өнгөрч залуу эх сургуулиа дүүргэв.
Анх отгон охиноо жилийн чөлөө аваад ирэхэд эхлээд боловсрол эзэмших байж хүүхэдтэй болохгүй гээд дурамжхан угтсан. Хүүхдүүд бүгд гадаадад сургуульд хажууд гар хөлийн үзүүрт хөдөлж нэмэр болох хүн байхгүй өөрсдөө гардаж өсгөсөн болоод зээ хүү эмээ өвөө хоёрын амь болсон доо. Хүний ноён нурууны дийлэнх хувь хүүхэд насанд бүр тав хүртэл насанд тавигддаг гэж үнэн шүү. Залуу ээж аавийг сургуулиа төгсөж иртэл, хүүг дөрөв хүртэл эмээ өвөө зөв хүн хийх суурийг хайр халамж хүмүүжлээрээ сайн тавьсан юм. Зээ хүү хожмоо эмч, эрдэмтэн болсон.