Wednesday 6 August 2008

Ази найз

"Ээж маань талийгч болоод, нутаг яваад хөдөөлүүлээд ирлээ. Чамтай нэг уулзахсан, манайд хүрээд ирээч" гэж англи найз авгай маань утасдав. Нэг мэдсэн найз нөхдүүдтэй уулзалгүй удчихжээ. Аав нь арваад жилийн өмнө өөд болсноос хойш сүүлийн хэдэн жил ээж нь настай хүний асрамжийн газарт байсан гэдгийг мэднэ. Ээж нь өвгөнөөсөө хойш ганцаар үлдээд, хувийн байшингаа зарж жижигхэн байр авсан. Тэндээ хэдэн жил болоод, байраа зараад асрамжийн газарт очсон. Ээжийнх нь нас нь ахих тусам илүү сайн үйлчилгээтэй, тэр хэмжээгээрээ илүү үнэтэй газарт шилжүүлж байсныг ч мэдэх юм байна. Талийгч аав хангалттай мөнгө үлдээгээгүй бол бид гурав ийм үнэтэй асрамжийн газар байлгаж чадахгүй байсан гэдэг сэн. Өндөр настай ээжийнхээ тухай их ярьдаг байсан санаанд орлоо. Санаа зовоод, санд мэнд хүрч очив.

Ээж нь 93 насалжээ. Тэдний зарим ах дүү зуу гарч байсан, ер нь их урт насалдаг удамтай гэж байна. Хоёр сарын өмнө эвгүй унаад сүүжээ хугалсан, эмнэлэгт хэвтэж эвлүүлж хадуулаад дахин сэргээх эмчилгээний тасагт шилжжээ. Настай хүний яс бороолохдоо мэдээж удаан. Олон төрлийн эм уух, шарлага хийх, биеийн тамир, усан гээд янз бүрийн эмчилгээ хийх шаардлагатай болжээ. Эгч дүү хоёр, ганц эрэгтэй дүү нь ээлжлэн харж, халамжтай сайхан хандаж байв. Гэтэл насны тоогоо гүйцсэн гэж үзсэн, архаг хуучгүй тэнхлүүн биетэй эмээ өөрөө эм уухгүй, хоол идэхгүй байсаар санаатайгаар өөд болсон гэнэ. Үхнэ гэсэн зорилго тавибал хүн бас үхчихдэг юм байна. Хүн өвчинг ялж амьдарна гэвэл эмчилгээгүй хүнд өвчнийг ч даваад босоод эргэрээд ирдэг. Хөхний хавдартай гэдгээ мэдсэн эмэгтэй гурван сарын турш үргэлж инээж, амьд явах сайхан гэсэн итгэл үнэмшилээр жигүүрлэсээр цоо эрүүл болсон гайхамшигт тохиолдлын тухай уншиж байв. Өнгөрдөг өвөл ээж маань хагалгаанд ороод би сахиж байхад ээжийнхээ сэтгэлийн тэнхээг биширч байлаа. Миний ээж бас их өндөр настай хүн. Ээж маань хагалгааны дараа эдгэрнэ гэж итгэсэн юм. Өвчин одоо миний биеэс гарсан гэж бодоод сэтгэлээсээ өвчинг бас аваад хаячихсан юм. Хагалгааны тасагт ээжтэй хамт хэвтэж байсан тэр давхрын өвчтөнүүд, тэнд ажиллаж байсан сувилагч асрагч нар "цоглог эмээ" гэж ээжийг хүндэлдэг байв. Сэтгэлийн тэнхээ гэж.

Найз маань ээжийнхээ залуугийн зураг үзүүлж байгаад ямар хүн байсан, юунд илүү сонирхолтой, авьяастай байсан гээд сэтгэлээ уужиртал баахан ярив. Хэл муутай, нүд хөмсөг нүүрний хувирал, гар хуруу бүгдээр хамжиж байж санаагаа чадан ядан илэрхийлдэг надтай ингэж түг яг гэж байхаар нутгийн хүнтэйгээ чөлөөтэй хөөрвөл гэсэн шиг юм бодогдоод сууж байв. Ази хүн өр нимгэнтэй зовлон ойлгоно гэж бодсон юм болов уу. Найзын маань нөхөр богино хугацаагаар Монголд хоёр ч удаа очиж ажиллаж байсан, өөрөө нэг удаа өвлийн ид хүйтэнд сар гаран Монголд бас амьдарч үзсэн. Манайхан хүнлэг аятайхан хүмүүс гэсэн сэтгэгдэл үлдээсэн болоод надтай ер нь дотноссон байх шүү. Намайг хоёр ч удаа Лондон дахь гэртээ урьж аваачиж байв. Бид долоон жил үеэрхэж дээ.

Яриа аажмаар хүүхдийн сэдэвт шилжив. Би гурван хүүтэй, найз маань хоёр хүүтэй. Би ах дүү гурвуул, тэр бас ах дүү гурвуул. Ах эгч бид гурав гурвуул авгай нөхөртэй үр хүүхэдтэй. Тэдний гэрээс ганцхан найз маань хүнтэй сууж, хүүхэдтэй болсон нэгэн. Хоёр дүү нь насны нар нь хэвийж буй ганц бие улс. Том хүү нь дөч дөхөж байгаа ч авгай хүүхэдгүй гоонь эр. Хэдэн жилийн өмнө манайх бэртэй боллоо гээд их баяртай байсан. Бага хүү нь Японд сурч байхдаа танилцсан солонгос охинтой суужээ. Зургий нь харахад яг монгол төрхтэй охин байлаа. Солонгос бэрээ гадаад хүн гэж элдвээр өөлөхгүй сайхан хүлээж авсаан. Түүнийг аль болохоор дэмждэг нь илт байсан. Удам тасрах гэж байхад хүү хүнтэй сууж байгаа гэдэг нь л чухал байх шиг байсан. Удахгүй ач охин төрж баяр дээр баяр нэмсэн. Ач охинд эмээ өвөөгөөс гадна хүүхэд нөхөргүй авга ах эгч амь, охин төрүүлсэн солонгос эмэгтэйд ч бүгд сайн байлаа. Солонгос бэр хоёр дахь хүүхдээ гаргаад гурван сар болж байна.

Одоо бэрдээ сүйд болдог нь бүүдийгээд байх шиг. Гутранги өнгө аяс цухалзаад ч байх шиг. Зургаа долоон жил болоход англи нийгэмд орж өөриймшихгүй байгаа бололтой. Нөхөртэйгөө японоор, хүүхэдтэйгээ солонгосоор яриад, англи хэл сурч өгдөггүй. Зөвхөн солонгосуудтайгаа найзалдаг. Солонгос коммюнитээс гадагшлах дургүй. Хүүхдээ бас тэр явцуу хүрээнд байлгах дуртай. Хажууд нь ижил төстэй сургалт явуулдаг газар байсаар байтал хотын нөгөө захад байдаг солонгос багштай дугуйланд хүүхдээ чирдэг. Гэртээ зөвхөн солонгос хоол хийдэг. Англи хоол хийж сурья гэж боддоггүй гэнэ. Ази эмэгтэйн зөөлөн төрх, намуун ааштай атлаа ийм өөрийн гэсэн бодолтой зөрүүд. Хүү маань ядарч байна гэж ярьлаа.

"Танай монголчууд гадаад хүнтэй суудаггүй байх" гэж байна. "Өө, харамсалтай нь суудаг, зөндөө суудаг. Гэхдээ нүүдэлчин удамтай болоод манайхан хаана ч дасан зохицохдоо түргэн улс. Манай монгол хэлэнд хатуу зөөлөн авиа хангалттай байдагтаа тэр үү, ерөөсөө дуу хөгжимд дуртай ард болод тэр үү гадаад хэл бас түргэн сурдаг улс" гэв. "Гадаад европ хүнтэй суугаад танайхан хир таарамжтай амьдардаг вэ" гэж байна. "Гадаад нөхөртэй суугаад эвтэй найртай амьдарч, ажил төрөл бүх талаар сайн яваа нэг хэсэг байхад, огт таарахгүй зовж буй хүмүүс ч бий. Энд мэргэжил эзэмшсэн чех нөхөртэй хүүхнүүд дунд Олон улсын цахилгаан холбооны тэргүүлэх компанид хэлтсийн дарга хийдэг, шотланд нөхөртэй монгол хүүхэн хааяа Чех Улсыг төлөөлөөд гадаадад гэрээ хэлэлцээрт гарын үсэг зураад явдаг сайн мэргэжилтэн байдаг. Банкны салбар ахлаад яваа чех нөхөртэй монгол хүүхэн ч байгаа. Хэл мэдэхгүй ирээд хэл сураад, мэргэжлийн курс сургууль дүүргээд өөрөө ажил хийгээд, бизнес эрхлээд мөнгө төгрөг олоод байдаг нөхрөөс хамаарахгүй өөрийгөө хүүхдээ аваад явах чадалтай хүүхнүүд олоон. Хүний гар харсан, ажил хийх дургүй, хэл сурч байгаа газар орныхоо соёлыг сурах эрмэлзэлгүй залхуу, юмыг дандаа хар бараанаар хардаг ааш зан муутай улсууд бас байдаг. Нэг хүүхэн герман хүнтэй сууж байхдаа ганц ч герман үг мэдэхгүй, цаадах нь мэдээж монголгүй, нэвтрэлцэх гурав дахь орос чех англи гэсэн аль нэг хэл мэдэхгүй зөвхөн германаар ярьдаг хүн байж билээ. Хэл нэвтрэлцэхгүй улсад үл ойлголцох юм зөндөө гарна. Бүтэн өгүүлбэр хэлж сурахаасаа өмнө хэрэлдэж сурсан нь инээдтэй. Бүсгүй толь бичиг бариад эргүүлж эргүүлж нэг эвгүй үг олж хуруугаараа заагаад ширэв татахад, сахал нь сөрвийтлөө уурласан эр нь бас хуудас эргүүлж өөр нэг хатуу үг заагаад хэрүүл хийдэг байсан тохиолдол мэдэх юм байна. Гадны хүнтэй байтугай нэг нутгийн ижил хэлээр ярьдаг хүнтэй суугаад ч таарч тохирохгүй хүмүүс байдаг. Хүнээс өөрөөс нь хамаардаг болов уу"

Надаас "чи солонгос хүмүүсийн талаар юу гэж боддог вэ? Тэд ер нь ямар улс вэ?" гэж байна. Үнэндээ нэг ч солонгос хүнтэй танил биш. Тэдэнтэй хамт сурч, ажиллаж байсангүй. Ази дотроо тэд бидэнтэй хамгийн төстэй төрхтэй. Гаднаас харахад төстэй ч, дотоод хүн нь харин ямар байдаг талаар огт мэдэхгүй юм байна гэж бодоод, "Би солонгос хүнтэй нүүр тулж танилцаж байсангүй. Монголчуудаас хамгийн олон хүмүүс Өмнөд Солонгос ажилладаг. Хуурай сэрүүн уур амьсгалд дассан, омог бардам зантай монголчууд чийгтэй бөгчим газар тэсээд ажиллаад байхыг бодоход солонгосууд хүний мөсөөр гайгүй улс байх аа" гэв. "Нэг аятайхан япон бүсгүй англи хүнтэй сууж байгаад салаад, дараа нь өөр англитай суугаад бас таараагүй салаад нутаг буцсан, японтой ойлголцоход их хэцүү гэнэ билээ" гэж байна. "Санасан бодсоноо шууд хэлж болохгүй, дуртай юмаа хийж болохгүй дотроо өөрөө өөртэйгөө зөрчилдөөд байдаг нарийн хэцүү дүрэм дагуу амьдардаг япон хүнд өөрт нь хэцүү байдаг биз. Ийм хүний хажууд байхад бүр ч хэцүү байх аа" гэлээ. Намайг хятадад угийн дургүйг минь мэдэх тул асуугаагүй байх. Европ хүний нүдээр бид Ази гэсэн ерөнхий нэг хайрцагт багтдаг ч өөр хоорондоо зан заншил, түүх соёлоороо асар ялгаатай. Бид сайн талаараа сондгойрч чадаж байна уу? Бид Европын түүх соёлыг хир мэдэх билээ. Түүх шашин зан заншил, үндэсний шинжээрээ тэр нь тийм, энэ нь ийм гэж онцлон тодорхойлж чадах түвшиний мэдлэг бий билүү? гэсэн өчнөөн бодол толгойнд эргэлдсээр гэртээ эргэж ирээд үүнийг сийрүүлэв.

15 comments:

Anonymous said...

Bodol ergetsyylel..gesnees,

Neg hyn 2 bolohiin zovlong davbaas
Hoyor hyn neg bolohiin jargaliig edelmoi gejjj...

Tserenbat iin blog deerees unshij bsan yum bna, Ene phrase iiig unshsan tsagaas hoish amidraliin zorchildoon hiigeed niilemjtei tsag yed bainga l tolgoind orj ireed bdag bolchihson..

happy

peakfinder said...

Hoyor oor hel, zanshiltai bitgii hel ijil orchind osson hoyor hun ch neg amidral bosgoh hecuu shuu dee. Hel zanshil hoyor oor hun hamtarch amidrah tohioldold hen heniihee soyol, zan zanshliig huleej avch chadahgui bol hen hendee l hecuu baih bolov uu.
Minii bodloor angli nohor n' ehneriinhee hel soyoliig hundelj huleej avch chadaagui yum bolov uu gej sanagdlaa. Ted anlglid amidarch baigaa bolohoor huuhed n' gertee yamar ch heleer yaridag baisan hussen huseegui angli huuhed bolj l osno. Eejiinh n' zutgel harin tom bolson hoino n' tuunii amidrald eyereg noloo uzuuleh n' lavtai. Uuniig nohor n' sain zuil gej bodoj harin ch saishaaj baimaar. Huuhdee ooriin tanil orchind osgoh gesen solongos huuhniig oilgood baina gej bodood bichiv. Gehdee nuur uchirch yavsan bish caana oor yum baigaa ch yum biluu medehgui shuu dee.

Anonymous said...

mongolchuud bid haana ch zohitsoj chadah ni elbeg ch zarim neg saingui medee sonsohod, gadniihan teriig irj sonirhuulan helehed yas havtaih ue bas bainaa. globalchlagdaj ter ni ail geriin, udam ugsaanii amidrald orood irsen onoo ued soron zogsoh bus, uhaanaar yumiig zohitsuulj, dictionary barin bagahan hereldeesei gej bodoj baina. gehdee bas heruul hiihiin toloo dictionary barij, sanasan bodsonoo helj baigaa bol, tag chimeegui baisaar baigaad butsdag japanaas deer ch yum uu.
Chatsarganii But

Anonymous said...

Solongos huuhni tuhaid Peaktei sanal neg baina. Zovhon Solongosuudtaigaa niilehiin tuhaid ter emegtein huvid comfort zone ni ter baij boloh shu dee. Nuhur ni oilgoj harin ch huuhdee Solongos heleer yarij humuujuulj baigaad ni baharhah estoi yum.

Anonymous said...

Бас юм бодохгүй байхын аргагүй бичлэг байна шүү, үнэхээр хүнийг хайрлана болгоно бүтээнэ гэж суусан бол болгох гэж бүтээх гэж тэр хүнийхээ тусгал болтол хамт амьдармаар юм шиг, хүний сайхан сэтгэлийг дааж авч явна гэдэг, үг болоод үйлдэлээр ч илэрхийлэгдэх болохоор сайн л бодож нухацтай хандахгүй бол өнөөдөр эхлээд ямар маргааш дуусах амьдрал биш дээ.

Anonymous said...

oo estoi goe bichsen bichleg bna..Ger byl jamar bx ni uxaalag emegtein gart bdag gej xeldeg unen bx gej bi boddog..

XACAP said...

Tanii heldeg ih unen. Ta dotroo ih um bodoj ergecuulj ybdag hun bolohiig tanii bichsen ene zuiliig unshihad l ilt bna. Zarimdaa bid hel negtei hunteigee ch oilgolcodgui shuu dee. unen shuu! Estoi hunii ooriin setgel hoer talaasaa amidrii gesen setgeltei humuus taarbal hel nebtrelcehgui ch gesen oilgolcood amidrana aa. Zarimdaa alibaa umiig iim tiim gej helehiin argagui shuu.

ganga said...

Anonym: Tserenbat ih onoj heljee.
Peak: Tiim shuu. Gadaadad amidardag gants bie mongol eej, aav eej ni hoyol mongol ger bul ch gertee baigaa ornihoo heliig holij yaridag, barag ter orni heleer yaisaar huuhdee mongol helgui bolgodog.Ene solongos eej shig manaihan huuhduuddee mongol heliig uigagui zaaj baival soyoliin uv tasrahgui.
Chatsargani but: Uuriin eh soyol, yos zanshlaa hamgaalj surun zogsohiin tuld tuuniigee uursduu sain meddeg baih. Hund evteihen eyeldeg oilguuldag baih heregtei bolov uu.
Anonym: Solongos emegtei huuheddee turluh helee uvluulj baigaa ni sain. Gehdee nuhruu bas hndleed doloo honogt yadaj neg udaa angli hool hiij uguh ni zuitei shig. Erchuudiin setgeld hodoodoor hurdeg gedeg he he
Erhtsas: Hosloj amidarahad hoyor talaas uhaan setgel baih baih aa
Altain uuls: Geriin ezni nereer olj ireed geriin ezegtein nereer dursaj gardag gedeg
Hasar: Setgel gej aguu, helgui ch oilgoltsono. Oilgoltsol hundlel baival buh yum buteed yavchihna gedeg dee.

ZAYA said...

Гадны хүнтэй гэр бүл болох хэцүү байхаа. Хүүхдээ өөрийн ёс заншилтай, удам ургаа дээдэлдэг хүн болоосой гэж ямар ч хүн бодох биз дээ.
Гэтэл эцэг эх хоёр нь тэс өөр зан заншилтай байдаг, хөөрхий тэр хүүхэд яах ч билээ дээ...
Харин ази эмэгтэйчүүд өөрийн гэсэн бодолтой байдаг байж магадгүй юм тээ.
Нэгийг бодмоор л сэдэв хөнджээ.
баярлалаа.

Anonymous said...

Ter angli avgai ih aihtar tanaar damjuulj oiroltsoo garliin azi emegteichiin zan baidliig oiroos sudlah gej bodson bj magadgui ee. Anglichuud ugaasaa mash turemgii bur tuuheeree busdiig ooroosoo door oruulhiig l boddog uls shuu dee, hichineen saihan aashtai hun ch gesen.

Anglid bgaa manaihnii blog yariag unshihad bas l sorog setgegdel torj oorsdiinhnoo omooroh setgel l tordog.

Bi solongos humuustei oiroltsoo naizalj uzsen undsendee zan baidal yag bidentei adil magadgui zarim talaaraa iluu elegseg dotno maygiin humuus l sanagdsan medeej shuumjilmeer humuus ch tsoongui taaraldsan.

Magadgui ter ber n angliin ooriinhtei n haritsangui huiten yosorhog angli maygiin huiten zan haritsaand eserguutsel uzuulj solongos hureeniihen ruugee temuulj bga bolov uu.

Barimalch

gegeen said...

yostoi sonirholtoi bichleg baina. ih amtarhaj shimtej unshlaa. bi bas iimerhuu medeelel ih tsugluuldag l daa. gadaaduudtai suusan mglchuudiinhaa talaar ih l yum bodoj yavdag daa. tnx

Anonymous said...

¿íýõýýð ñîíèðõîëòîé ñýäýâ õºíäæýý. ßã ìèíèé ìýäýõ àìüäðàëûã áè÷æýýâ. Àõ ìààíü ñîëîíãîñ ýõíýòýé, 2 õººðõºí õ¿¿õýäòýé. Ìîíãîëä àìüäàðäàã.Áýð ìààíü ìîíãîë õýë ìýääýã áîëîâ÷ õ¿¿õä¿¿äòýéãýý ººðèéíõºº õýëýýð ÿðüäàã. Ó÷èð íü íýãýíò ìîíãîëä àìüäàð÷ áàéãàà òóë õ¿¿õä¿¿ä íü ìîíãîë õýë ñóðàõ íü òîäîðõîé, òèéìýýñ ñîëîíãîñ õýëýý ñóðãàæ ¿ëäýýõèéã çîðüñîí íü ëàâòàé. Õ¿¿õä¿¿ä ÷ õýë ñóðàõäàà õóðäàí áîëîõîîð 2 õýëýýð ìàø ñàéí ÿðüæ áàéãàà. Åð àæèãëààä áàéõàä õ¿¿õýä ýýæèéíõýý òàë ðóó èë¿¿ áàéäàã áîëîëòîé. Õîîîë óíä áîëîí ¸ñ çàíøëûí õóâüä ÷ òýð ñîëîíãîñæóó ø¿¿.Àà ñîëîíãîñ ýìýãòýé áîëîí ìîíãîë ýìýãòýéí õóâüä ìàø èõ ººð õ¿ì¿¿ñ ãýæ áîääîã.

Anonymous said...

Ene uneheer sonirholtoi sedev bna. Ah maani korea ehnertei bas 2 hoorhon huuhduudtei. Mongold amidardag. ehner ni mongoloor sain yaridag. Medeej huuhduudteigee solongosoor yaridag. Negent mongold amidarch bgaa uchir mongol hel surah ni todorhoi shuu dee. huuduud ch eejteigee solongosoor yarina aavtaigaa bolon bidentei mongoloor yaridag. 2 heliig hoorond ni holij hutgahgui.EEj ni anhnaasaa helee mash sain zaasan gehuudee. Bidniig huuhduudtei ni yarihdaa 1 oguulber helehdee 2 heliig hoorond holij helj bolohgui gedeg bsan ni ih noloolson bolov uu. Er ni haraad bhad huuhduud ehiinhee tal ruu iluu bdag ni haragddag shuu. Ihenh tsagiig eejteigee unguruulj bgaa bolohoor ter biz dee. Udahgui surguulid orno. Solongos surguulid orno gesen. uchir ni ergen toirniih ni humuus bugd mongoloor yarihaar huuhed nogoo helee martah ayultaigaas ter gene. Uneheer sanadag sanaa shuu. Harin mongol emegteichuud( ger buluud) gadaad l hel surch bval mongol hel medeh ugui ni er sonin bish bdag bololtoi. olon tohioldliig sonsohod huuhedteigee hurtel hari heleer yarisaar huuhed ni torolh heleeree ch yarij chadahgui bolj daraa bas surah tom asuudal tulgardag bololtoi.Tiim bolohoor ene solongos ehchuud undes ugsaa yos zanshlaa gesen setgeltei bgaa ni baharhuushtai yum. Bas neg jishee helehed solongost helnii kurst tsug surdag bsan france zaluu solongos ehnertei bas 2 huutei bogood solongost amidardag. Tre ch bas gertee bainga franceer yaridag gesen. Yagaad gej asuuhad mini ooroo solongos hel surahiig husch bgaa ch huuhduudee france heliig france hunii daitai suraasai gesendee ter gesen shuu.Tiimees mongolchuudaa eh helee huuhduuddee ehnees ni zaaj surgatsgaaya.

Erdenee said...

Bi bas 2003 onoos germand amidarch baigaa. Vietnam Hyatad 2 sain naiztai. Ted maani huniig yaj bayrluulah ve gee l buhnee zoriuldag humuus.

Anonymous said...

2004 онд солонгост очиж байла очоод удалгүй солонгос хүүхэнтэй танилцаж хоёр жил цуг байсан шүү Тэд ер нь халамжтай гэхдээ нэг л сонин