Гойя гэхээр герцогиня Алба-г "Нүцгэн Маха", "Өмсгөлтэй Маха" зурагтаа мөнхөлсөн, гобелен хэмээн гар хийцийн ханын хивс нэхэх пано-загвар зурдаг хааны ордны зураач санаанд буудаг байв. Лион Фейхтвангерийн "Гойя" түүхэн романаар хийсэн киноноос энэ нэрт зураачийн тухай анх мэдэж билээ. Их сонин санагдсан тул номыг нь хэргээр олж уншиж байлаа. Испаны инквизицийн тухай "Капричос" гэдэг улс төр шашны цуврал ёгтлол нь их хүнд сэтгэгдэл төрүүлэм, Маха болон бусад хөрөг зургаас тэс өөр хэв маягаар зурсан болохыг хараад гайхаж байж байсан.
Өнөөдөр испани зураач Гойя (1746-1828)-н "Дайны гамшиг" график зургийн үзэсгэлэн үзлээ. Түүний эх орон Наполеоны армид эзлэгдсэн он жилүүдийн (1810-1820) тухай зураглан үлдээсэн 82 хуудас түүхэн баримтыг уран зургаас харлаа. Испанийн үндэсний эрх чөлөө төлөөх дайны жилүүдэд энэ цувралыг бүтээсэн гэдэг. Энэ хорвоод хүн болон төрөх нь зүүний үзүүрт будаа тогтох лугаа адил ховорхон эрхэм заяа гэдэг. Гэтэл дайнд амь үрэгдсэн хүмүүсийн цогцос дээр дээрээ овоороод хог чулуу шиг хөглийж байна. Зургийн тайлбар "Яах гэж төрсөн юм бэ?" Загалмайтны сүм зургийн дэвсгэр болж, наана нь нялх үрийнх хажууд эхийг нь хүчирхийлж байна. Махчин шувууд талийгчийн цогцос дээр найрлаж байна. Хүүхний хүзүүнээс мулталсан сондор, айлын авдраас ухсан олзоо дааж ядан яваа цэрэг. Хүн дүүжилсэн доромжлон гутаасан мод, газар чулуу хүртэл ёолж байх шиг. Бойнд байгаа малын гулууз шиг хөл гар нь ёрдойсон үхдэлүүд...Ганц хоёрхон зураасаар айсан нүд, гутан доромжлогдсон энгийн хүмүүсийг гаргаж чадсан бол эзэрхэг түрэмгий, ичгүүр сонжуургүй, ховдог шунахай харийн цэргүүд гээд дайны үнэн нүүр царайг гайхамшигтай гаргажээ.
Үзэсгэлэн үзэж дуусаад, санал сэтгэгдэлийн дэвтэрт нь монголчууд үзлээ гээд ганц хоёр үг биччих гэж бага хүүдээ хэлэв. Хүү ч тэр дороо ганц өгүүлбэр татлачихлаа. Агуу зураачийн бүтээлд автагдаад нэг хэсэгтээ дүнсгэр чимээгүй байсан бид хэд унаанд суухаар явж байхад "чи юү гэж бичсэн бэ" гэж ахыгаа асуухад отгон хүү "Бидэнд нялзаагаад байдаг зэрлэг, догшинг Европоос харлаа. Монгол аянчид" гэж бичсэн, гэдэг байгаа.
Ер нь аль ч үндэстний түүхэнд дайн байлдаан байсан. Дайн хэн хэнтэй дайтаж байгаагаас үл хамааран хатуу дүрэмтэй, аймшигтай зэрлэг, хар сүүдэртэй. Хэзээ ч тийм байсан, одоо ч тийм. Бидний үед социалист үзэл сурталд баригдан бичигдсэн өрөөсгөл түүх, бараг хориотой хаалттай байсан Гумелёвын номнуудаас өөр нүд нээх юмгүй байлаа. Одоогийн хүүхдүүд Jack Weatherford зэрэг үнэнд ойр бичигдсэн ном уншиж, түүхэн үйл явдал харуулсан кино үзэх боломжтой, тэр хэмжээгээрээ өөрийн бодолтой өсч өндийж байна. Монголчуудын талаар яригддаг "хар домог" аажмаар бүдгэрч байх шиг. Сэтгэл сэргээд явчих шиг л болов.
Өнөөдөр испани зураач Гойя (1746-1828)-н "Дайны гамшиг" график зургийн үзэсгэлэн үзлээ. Түүний эх орон Наполеоны армид эзлэгдсэн он жилүүдийн (1810-1820) тухай зураглан үлдээсэн 82 хуудас түүхэн баримтыг уран зургаас харлаа. Испанийн үндэсний эрх чөлөө төлөөх дайны жилүүдэд энэ цувралыг бүтээсэн гэдэг. Энэ хорвоод хүн болон төрөх нь зүүний үзүүрт будаа тогтох лугаа адил ховорхон эрхэм заяа гэдэг. Гэтэл дайнд амь үрэгдсэн хүмүүсийн цогцос дээр дээрээ овоороод хог чулуу шиг хөглийж байна. Зургийн тайлбар "Яах гэж төрсөн юм бэ?" Загалмайтны сүм зургийн дэвсгэр болж, наана нь нялх үрийнх хажууд эхийг нь хүчирхийлж байна. Махчин шувууд талийгчийн цогцос дээр найрлаж байна. Хүүхний хүзүүнээс мулталсан сондор, айлын авдраас ухсан олзоо дааж ядан яваа цэрэг. Хүн дүүжилсэн доромжлон гутаасан мод, газар чулуу хүртэл ёолж байх шиг. Бойнд байгаа малын гулууз шиг хөл гар нь ёрдойсон үхдэлүүд...Ганц хоёрхон зураасаар айсан нүд, гутан доромжлогдсон энгийн хүмүүсийг гаргаж чадсан бол эзэрхэг түрэмгий, ичгүүр сонжуургүй, ховдог шунахай харийн цэргүүд гээд дайны үнэн нүүр царайг гайхамшигтай гаргажээ.
Үзэсгэлэн үзэж дуусаад, санал сэтгэгдэлийн дэвтэрт нь монголчууд үзлээ гээд ганц хоёр үг биччих гэж бага хүүдээ хэлэв. Хүү ч тэр дороо ганц өгүүлбэр татлачихлаа. Агуу зураачийн бүтээлд автагдаад нэг хэсэгтээ дүнсгэр чимээгүй байсан бид хэд унаанд суухаар явж байхад "чи юү гэж бичсэн бэ" гэж ахыгаа асуухад отгон хүү "Бидэнд нялзаагаад байдаг зэрлэг, догшинг Европоос харлаа. Монгол аянчид" гэж бичсэн, гэдэг байгаа.
Ер нь аль ч үндэстний түүхэнд дайн байлдаан байсан. Дайн хэн хэнтэй дайтаж байгаагаас үл хамааран хатуу дүрэмтэй, аймшигтай зэрлэг, хар сүүдэртэй. Хэзээ ч тийм байсан, одоо ч тийм. Бидний үед социалист үзэл сурталд баригдан бичигдсэн өрөөсгөл түүх, бараг хориотой хаалттай байсан Гумелёвын номнуудаас өөр нүд нээх юмгүй байлаа. Одоогийн хүүхдүүд Jack Weatherford зэрэг үнэнд ойр бичигдсэн ном уншиж, түүхэн үйл явдал харуулсан кино үзэх боломжтой, тэр хэмжээгээрээ өөрийн бодолтой өсч өндийж байна. Монголчуудын талаар яригддаг "хар домог" аажмаар бүдгэрч байх шиг. Сэтгэл сэргээд явчих шиг л болов.
1 comment:
Surhii huu baina shuu. Bi baisan bol ingej stegej bichij chadahgui l baisan bolov uu.
Post a Comment